Humanistyka wyrazem wolnym poznania świata

Tradycyjne przedstawienie "sztuk wyzwolonych"
Obecnie taka klasyfikacja nie ma racji bytu.

Ostatnimi czasy bombardowany jestem stwierdzeniami, że tylko nauki ścisłe są naukami, że humanistyka na to miano w zasadzie nie zasługuje. Czy jednak nauka mogłaby się opierać tylko na matematyce, fizyce, chemii etc. Jako quasi-humaniście (bo co to za humanistyka - ekonomia albo prawo?) trudno mi się z tym twierdzeniem w pełni zgodzić.

Nie da się ukryć, że tzw. nauki formalne mają przewagę nad humanistyką. Że posługując się precyzyjnymi narzędziami i operując ostrymi pojęciami pozwalają na wydobycie ze świata konkretu. Bez problemu radzą sobie ze zjawiskami przyrodniczymi i coraz lepiej ze społecznymi. Stały się „oczkiem w głowie” elit intelektualnych, jedyną słuszną droga poznania Prawdy. Nie da się ukryć, że jest to trochę „efekt wahadła” po długim okresie czasu, w którym to humanistyka była stawiana na piedestał, a na tronie zasiadała Filozofia. Teraz jej miejsce zajmuje Matematyka.

 Posługując się modelem ekonometrycznym, w którym zmienną objaśnianą (y) będzie wiedza na temat świata, nauki formalne będą pełnić rolę zmiennych objaśniających (x). To te zmienne są kluczowe dla y. Kluczowe, ale nie jedyne. W modelu ekonometrycznym znajdują się dwa inne elementy – wyraz wolny (β₀) oraz składnik losowy (ε). Pierwszy z nich reprezentuje wartość zmiennej objaśnianej y w sytuacji, gdy zmienne objaśniające x są równe 0. Składnik losowy zawiera w sobie zmienne, które nie dostały się do modelu z racji nikłej korelacja z y (co nie znaczy, że w ogóle na niego nie wpływa).

I właśnie w tych dwóch elementach upatruję humanistyki, szczególnie w wyrazie wolnym, który jest niejako podstawą dla wiedzy o świecie, bez niego będzie ona upośledzona i nie będzie odzwierciedlała rzeczywistości. Nawet przy niestosowaniu żadnych narzędzi nauk ścisłych wiedza o świecie nie będzie zerowa.

Oczywiście należałoby przy takiej analogii uwzględnić wiele innych czynników: że niektóre zmienne z wyrazu wolnego bądź ze składnika losowego (elementy świata zewnętrznego takie jak uregulowania prawne, moda, kultura, etc.) mogą przeistoczyć się w istotne zmienne objaśniające, w drugą stronę, w przypadku narzędzi nauk formalnych, słaba korelacja może skutkować wyrzuceniem z modelu do składnika losowego.

Tak naprawdę poznanie Prawdy nie może się obyć bez dwóch królowych: Filozofii i Matematyki. Cała reszta jest tylko mieszanką tych dwóch w odpowiednich proporcjach.